Sunday, November 25, 2007

Ένας σκούφος αλλά όχι χρυσός

Η «Αρχαία σκουριά» άρκεσε για να καταξιώσει τη Μάρω Δούκα στο αναγνωστικό κοινό αλλά και στους ειδικούς της ελληνικής λογοτεχνίας. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια και αρκετά βιβλία εκπορεύτηκαν από την έμπνευσή της. Σήμερα η Μάρω Δούκα, σύμφωνα με το πνεύμα των καιρών, επανεκδίδει το σύνολο του έργου της αναθεωρώντας το από άλλον εκδότη. Αν δεν κάνω λάθος το ιστορικό της μυθιστόρημα «Ένας σκούφος από πορφύρα» (εκδόσεις Πατάκη) είναι αυτό που επανεκδόθηκε πρώτο. Έργο που στέκεται σαν το βαρύ πυροβολικό των ιστορικών μυθιστορημάτων της εγχώριας παραγωγής. Είναι όμως και διαβαστερό ή είναι υπερεκτιμημένο; Η ταπεινότητα μου το προσέγγισε με το ανάλογο δέος. Ο «Σκούφος» αναφέρεται στον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλέξιο Κομνηνό, ο οποίος έταξε τη ζωή του στο να σώσει το Βυζάντιο και η εποχή του υπήρξε η τελευταία αναλαμπή της αυτοκρατορίας.

Η πρώτη δυσκολία που αντιμετώπισα με το βιβλίο ήταν τα πολλά πρόσωπα, μερικά και με τα ίδια ονόματα, που δεν μπορείς να παρακολουθήσεις αν δεν ανατρέχεις κάθε τόσο σε έναν πίνακα με τα πρόσωπα που υπάρχει στο τέλος του βιβλίου. Μια δεύτερη δυσκολία ήταν οι διάλογοι, οι οποίοι χωρίς τα εισαγωγικά τους μπερδεύουν και δεν ξέρεις στο τέλος ποιος είπε τι. Μια τρίτη δυσκολία που μάλλον είναι κάτι που μου προκάλεσε πλήξη ήταν η πρωτοπρόσωπη αφήγηση που δεν άφηνε περιθώρια άλλης οπτικής σε ένα τόσο πολλών σελίδων μυθιστόρημα. Δεν θα έλεγα ότι είμαι συνηθισμένος στα απλοϊκά αναγνώσματα, το αντίθετο θα ισχυριζόμουν. Αλλά τα εξεζητημένα μοντερνιστικά εκεί που δεν στέκουν με απωθούν σαν να καταπίνω μπουκιά με παράταιρες γεύσεις.

Η αφήγηση γίνεται από κάποιον ταπεινό παλατιανό που χρησιμοποιεί μια απλή γλώσσα αλλά που πολλές φορές γίνεται αρκούντως αλλά αταίριαστα λόγια και ποιητικήαν και συγχρόνως εγκεφαλική. Γενικά το βιβλίο σέβεται τις χρονολογίες και τα λοιπά ιστορικά στοιχεία, απ’ όσο μπορώ προσωπικά να γνωρίζω, και ακολουθεί ως επί το πλείστον κατά γράμμα την αφήγηση του πραγματικού κειμένου από την Αλεξιάδα της Αννας Κομνηνής, της κόρης του Αλέξιου, η οποία ήταν λογία, χωρίς όμως να αποφεύγει κάποιους μελοδραματισμούς και διδακτικές προσεγγίσεις. Μάχες και δολοπλοκίες, περιγράφονται αναλυτικά μαζί με τα πάθη και τους έρωτες των προσώπων της εποχής. Ίσως αν έλειπαν όλες αυτές οι λεπτομερείς περιγραφές που μπορεί να της διαβάσει κανείς και σε ένα γνήσιο ιστορικό βιβλίο, το μυθιστόρημα θα μπορούσε να αναπνεύσει καλύτερα και να μη κουράζει τον αναγνώστη.

Παραθέτω το κείμενο από το οπισθόφυλλο.
"
Ποιος ήταν ο Αλέξιος Κομνηνός που θα πολεμούσε σ' Ανατολή και Δύση για να σώσει το Βυζάντιο από το χείλος του γκρεμού; Ποιες γυναίκες τον αγάπησαν; Ποιος προσπαθούσε να τον δηλητηριάσει; Γιατί η θυγατέρα του, η Άννα Κομνηνή, μισούσε τον αδερφό της, το συναυτοκράτορα Ιωάννη; Γιατί η γυναίκα του, η Ειρήνη Δούκα, προωθούσε το Νικηφόρο Βρυέννιο στο θρόνο; ₼νθρωποι και γεγονότα, αποτυχίες, δάκρυα και καημοί, ελπίδες, οράματα που έσβησαν, χαρές που εξανεμίστηκαν, μικρότητες και πάθη. Το μυθιστόρημα Ένας σκούφος από πορφύρα φιλοδοξεί να ζωντανέψει την τελευταία αναλαμπή του Βυζαντίου και να μας ταξιδέψει σ' εκείνα τα δύσκολα χρόνια, μέσα από την αφήγηση ενός άσημου παλατιανού, που αποσυρμένος στη Σινώπη του Πόντου, ξαναθυμάται, έμπλεος δέους, τα περασμένα..."

Free Web Site Counter
Site Counter