Διαλύοντας τον Ζορμπά (και όχι μόνον)
Μια καινούρια συγγραφική εκζήτηση διεθνώς εδώ και μερικά χρόνια είναι η φανταστική συνάντηση προσωπικοτήτων και η ανταλλαγή απόψεων, οι οποίες πιθανώς θα μπορούσαν να έχουν ειπωθεί ή και όχι. Προσωπικά δεν έχω αντιληφθεί τον λόγο ύπαρξης αυτών των «συναντήσεων» αλλά φαίνεται ότι είναι κάτι που έλκει τους συγγραφείς, οι οποίοι μοιάζουν σαν να διορθώνουν μια μοίρα που, ενώ θα έπρεπε να είχε φροντίσει για τη συγκεκριμένη συνάντηση, το αμέλησε και άφησε σε εκκρεμότητα σημαντικούς –πιθανώς- διαλόγους. Πάνω σ’ αυτό το πλαίσιο κεντά το καινούριο του βιβλίο ο, ως επί το πλείστον συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων αλλά και βιογραφιών, Φίλιππος Φιλίππου. Στο «Ο θάνατος του Ζορμπά» από τις 
εκδόσεις Πατάκη μας κάνει μάρτυρες μιας φανταστικής συνάντησης του Καζαντζάκη και της Ελένης στο σπίτι τους στην Αίγινα τον Αύγουστο του 1941 με τον Βάρναλη, τη Γαλάτεια, τον Σικελιανό, τον Καββαδία, τον Ελύτη, τον Πρεβελάκη, τη Μαρία Βοναπάρτη, τη Μελίνα Μερκούρη, τον Βελουχιώτη και άλλους. Συναντήσεις μεταξύ τους είχαν γίνει μεμονωμένα στην πραγματικότητα αλλά όχι όλων μαζί. Από κοντά στη συγκεκριμένη συνάντηση και ο γνωστός ανά την υφήλιο Ζορμπάς για τον οποίο η Γαλάτεια εκφράζεται στο βιβλίο με τα χειρότερα λόγια. Αυτός μοιάζει να είναι και ο στόχος του Φιλίππου. Η απομυθοποίηση του συμβόλου της λεβεντιάς που ταξίδεψε την Ελλάδα με όχημα το γνωστό βιβλίο του Καζαντζάκη διεθνώς. Τον παρουσιάζει σαν ρεντίκολο των διανοούμενων, άσκημο και μπεκρή, βρωμίλο και άνανδρο, μυθομανή και γυναικά σε μια ηλικία γύρω στα 80 οπότε και τον θανατώνει. Όχι μόνο φυσικά αλλά και σαν μύθο.
Το όλο εγχείρημα υπολείπεται πλοκής και επομένως ενδιαφέροντος καθώς τα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα, αληθινά μεν, δεν είναι από μόνα τους ικανά δε να κρατήσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη, ενώ οι διάλογοι , οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι σπινθηροβόλοι, καθότι συνδιαλέγονται τόσο σημαντικοί διανοούμενοι, μοιάζουν απλώς τις περισσότερες φορές φλύαροι και τελικά ανούσιοι. Αλλά ο Φιλίππου με το βιβλίο του αυτό δεν απομυθοποιεί μόνον τον Ζορμπά. Από τη δολοφονική φαρέτρα του δεν γλιτώνουν και οι υπόλοιποι της παρέας. Τελικά με αυτό το βιβλίο αποδεικνύει περίτρανα ο συγγραφέας ότι γνωρίζει πώς να σκοτώνει κυριολεκτικά ή μεταφορικά τους ήρωές του. Σε τελική ανάλυση η προσωπική μου άποψη είναι ότι πρόκειται για ένα βιβλίο φιλόδοξων προθέσεων που δεν κατόρθωσε να σταθεί επάξια σ’ αυτές.
Παραθέτω το κείμενο από το οπισθόφυλλο του βιβλίου.
«Αίγινα, Αύγουστος 1941. Γερμανική κατοχή και αγώνας για την επιβίωση. Στο σπίτι του Καζαντζάκη καταφτάνει ο Ζορμπάς για να του προτείνει να επαναλειτουργήσουν το λιγνιτωρυχείο της Μάνης και να αναβιώσουν τις παλιές, καλές μέρες. Την ίδια εποχή, τον ερημίτη της Αίγινας επισκέπτονται η Γαλάτεια, η πρώην γυναίκα του, ο Άγγελος Σικελιανός, ο Κώστας Βάρναλης, η Μελίνα Μερκούρη, και μερικά άλλα πρόσωπα: ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Νίκος Καββαδίας, ο Παντελής Πρεβελάκης. Κι ενώ ο Ζορμπάς παίζει το μπουζούκι του, οι συνδαιτυμόνες επιδίδονται σε ενδιαφέρουσες συζητήσεις περί έρωτος, ελευθερίας, δημοκρατίας, ποίησης και άλλων τινών...Στο Θάνατο του Ζορμπά παρακολουθούμε τις τελευταίες ημέρες της ζωής, καθώς και τις στιγμές του θανάτου, του θρυλικού ήρωα που έγινε διάσημος χάρη στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο. Ο Φίλιππος Φιλίππου τον περιγράφει με συμπάθεια, τρυφερότητα, μα και σαρκασμό.»
εκδόσεις Πατάκη μας κάνει μάρτυρες μιας φανταστικής συνάντησης του Καζαντζάκη και της Ελένης στο σπίτι τους στην Αίγινα τον Αύγουστο του 1941 με τον Βάρναλη, τη Γαλάτεια, τον Σικελιανό, τον Καββαδία, τον Ελύτη, τον Πρεβελάκη, τη Μαρία Βοναπάρτη, τη Μελίνα Μερκούρη, τον Βελουχιώτη και άλλους. Συναντήσεις μεταξύ τους είχαν γίνει μεμονωμένα στην πραγματικότητα αλλά όχι όλων μαζί. Από κοντά στη συγκεκριμένη συνάντηση και ο γνωστός ανά την υφήλιο Ζορμπάς για τον οποίο η Γαλάτεια εκφράζεται στο βιβλίο με τα χειρότερα λόγια. Αυτός μοιάζει να είναι και ο στόχος του Φιλίππου. Η απομυθοποίηση του συμβόλου της λεβεντιάς που ταξίδεψε την Ελλάδα με όχημα το γνωστό βιβλίο του Καζαντζάκη διεθνώς. Τον παρουσιάζει σαν ρεντίκολο των διανοούμενων, άσκημο και μπεκρή, βρωμίλο και άνανδρο, μυθομανή και γυναικά σε μια ηλικία γύρω στα 80 οπότε και τον θανατώνει. Όχι μόνο φυσικά αλλά και σαν μύθο.Το όλο εγχείρημα υπολείπεται πλοκής και επομένως ενδιαφέροντος καθώς τα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα, αληθινά μεν, δεν είναι από μόνα τους ικανά δε να κρατήσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη, ενώ οι διάλογοι , οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι σπινθηροβόλοι, καθότι συνδιαλέγονται τόσο σημαντικοί διανοούμενοι, μοιάζουν απλώς τις περισσότερες φορές φλύαροι και τελικά ανούσιοι. Αλλά ο Φιλίππου με το βιβλίο του αυτό δεν απομυθοποιεί μόνον τον Ζορμπά. Από τη δολοφονική φαρέτρα του δεν γλιτώνουν και οι υπόλοιποι της παρέας. Τελικά με αυτό το βιβλίο αποδεικνύει περίτρανα ο συγγραφέας ότι γνωρίζει πώς να σκοτώνει κυριολεκτικά ή μεταφορικά τους ήρωές του. Σε τελική ανάλυση η προσωπική μου άποψη είναι ότι πρόκειται για ένα βιβλίο φιλόδοξων προθέσεων που δεν κατόρθωσε να σταθεί επάξια σ’ αυτές.
Παραθέτω το κείμενο από το οπισθόφυλλο του βιβλίου.
«Αίγινα, Αύγουστος 1941. Γερμανική κατοχή και αγώνας για την επιβίωση. Στο σπίτι του Καζαντζάκη καταφτάνει ο Ζορμπάς για να του προτείνει να επαναλειτουργήσουν το λιγνιτωρυχείο της Μάνης και να αναβιώσουν τις παλιές, καλές μέρες. Την ίδια εποχή, τον ερημίτη της Αίγινας επισκέπτονται η Γαλάτεια, η πρώην γυναίκα του, ο Άγγελος Σικελιανός, ο Κώστας Βάρναλης, η Μελίνα Μερκούρη, και μερικά άλλα πρόσωπα: ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Νίκος Καββαδίας, ο Παντελής Πρεβελάκης. Κι ενώ ο Ζορμπάς παίζει το μπουζούκι του, οι συνδαιτυμόνες επιδίδονται σε ενδιαφέρουσες συζητήσεις περί έρωτος, ελευθερίας, δημοκρατίας, ποίησης και άλλων τινών...Στο Θάνατο του Ζορμπά παρακολουθούμε τις τελευταίες ημέρες της ζωής, καθώς και τις στιγμές του θανάτου, του θρυλικού ήρωα που έγινε διάσημος χάρη στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο. Ο Φίλιππος Φιλίππου τον περιγράφει με συμπάθεια, τρυφερότητα, μα και σαρκασμό.»
posted by bibliofagos at 11:40 pm
2 comments
